مقاله علمی با منبع : بینامتنیت قرآن و دفتر اول، دوم و سوم مثنوی از دیدگاه ژرار ژنت- قسمت …

ایـن قضـا می‌گفـت لیکـن گـوششان
جـز مـر آن‌هـا را که از خود رسته‌اند
چـشـم‌هـاو گــوش‌هـا را بـسـتـه‌اند
(۳/۸۳۶-۸۳۷)
الهام از عبارت قرآنی «…وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها و لَهُم آذانٌ لایَسمَعُونَ بِها»، (… و دیدگانی دارند که با آن نمی‌بینند، و گوش‌هایی دارند که با آن نمی‌شنوند…)، (اعراف، ۱۷۹). مولانا از مفهوم عبارت قرآنی در ابیات مذکور بهره گرفته است.
□
دام راحـت دایــمــاً بــی راحتیسـت
خشــم‌هـای خـلـق بـهـر آشتـیسـت
(۳/۹۹۰)
مصرع دوم اشاره به آیات «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً. إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً»، (بی‌گمان در جنب دشواری، آسانی است. آری در جنب دشواری آسانی است.)، (انشراح، ۵-۶). مفهوم آیه را در مصرع دوم به صورت غیرصریح می‌توان یافت.
□
تـا کــه جـهـل تو نمـایـم شـهــر را
جــمــع آرم ســـاحـــران دهـــر را
مهـلـتــم ده تـا چهــل روز تــمــوز
این نخـواهـد شـد به روزی و دو روز
(۳/۱۰۸۵-۱۰۸۶)
الهام از آیه «فَلَنَأْتِیَنَّکَ بِسِحْرٍ مثْلِهِ فَاجْعَلْ بَیْنَنَا وَبَیْنَکَ مَوْعِدًا لَّا نُخْلِفُهُ نَحْنُ وَلَا أَنتَ مَکَانًا سُوًى»، پس [بدان که] ما نیز جادوئی مانند آن برایت به میان می‌آوریم؛ سپس بین ما و خودت موعدی بگذار و در مکانی مقبول [هر دو طرف] ما و تو در آن خلاف نکنیم.)، (طه، ۵۸). مفهوم آیه را با اندکی تفاوت، در ابیات مذکور می‌توان یافت.
□
بیـش و کـم کـن را ز قـرآن مـانـعـم
مـن کـتـاب و معـجـزه‌ت را رافـعـم
طـاعـنان را از حـدیـثــت رافــضـم
مـن تـو را انـدر دو عـالـم حافـظـم
تـو بِـه از مــن حـافظـی دیگر مجـو
کس نـتـاند بیــش و کـم کـردن درو
(۳/۱۱۹۸-۱۲۰۰)
اقتباس از آیه «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ»، (همانا ما قرآن را نازل کرده‌ایم و ما خود نگهبان آنیم.)، (حجر، ۹). مفهوم ابیات و آیه مذکور حفظ قرآن کریم از آسیب تحریف‌کنندگان است.
□
کـه بـــدرّد پـــرده‌ی جــود شــمــا
بـرفـشـانـم بـر شمـا چنـدان عــطــا
غـالـب آیــیـم و شـود کــارش تـبـاه
بس بگـفـتنـدش بـه اقـبـال تـو شــاه
کین حکایت‌هاست که پیشـیـن بُدست
ذکـر مـوسی بند خـاطـرهـا شـدسـت
(۳/۱۲۴۸-۱۲۴۹ و ۱۲۵۱)
بیت اول «وَجَاء السَّحَرَهُ فِرْعَوْنَ قَالْواْ إِنَّ لَنَا لأَجْرًا إِن کُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِینَ. قَالَ نَعَمْ وَإَنَّکُمْ لَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ»، (و [سرانجام] جادوگران به نزد فرعون آمدند [و] گفتند آیا اگر ما پیروز شویم، پاداش داریم؟ [فرعون] گفت آری و شما از نزدیکان [من] خواهید بود.)، (اعراف، ۱۱۳-۱۱۴).
بیت دوم «فَأَلْقَوْا حِبَالَهُمْ وَعِصِیَّهُمْ وَقَالُوا بِعِزَّهِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ الْغَالِبُونَ»، (آنگاه ریسمان‌ها و چوبدستی‌هایشان را درانداختند و گفتند به جاه و جلال فرعون که ما پیروز خواهیم شد.)، (شعراء، ۴۴)
بیت سوم «…إِنْ هَذَآ إِلاَّ أَسَاطِیرُ الأَوَّلِینَ»، (… این جز افسانه‌های پیشینیان نیست.)، (انعام، ۲۵). مولانا از مفهوم آیات استفاده کرده و به شرح داستان حضرت موسی و فرعون پرداخته است.