مأخذ: (www.Foreignpolicy.com)
این شاخص سالیانه در بین ۷۲ کشور که ۹۸ درصد جمعیت جهان و ۹۷ درصد تولید ناخالص داخلی سراسر جهان را دارند، محاسبه و بر اساس ۱۲ متغیر به چهار زیرشاخص تقسیم می‌شود. این شاخص، یکپارچگی اقتصادی را با متغیرهای تجارت و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی اندازه‌گیری می‌کند. اطلاعات مورد نیاز برای متغیرهای مورد نظر جمع‌آوری و نتایج ارائه می‌شوند. ایراداتی بر این شاخص وارد شده است،که از جمله‌ی آن‌ها مقایسه‌ی کشورهای جهان با یکدیگر است چرا که هر کدام از این کشورها در مرحله‌ی خاصی از توسعه می‌باشند(ایمانی راد و میرزائی ، ۱۳۸۷).
| برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت azarim.ir مراجعه نمایید. |
شاخص سطح تجارت بین الملل[۴]
این شاخص نشان دهنده‌ی وسعت ارتباط بین‌المللی برای یک بخش خاص است و به صورت زیر تعریف می‌شود.
| (۲‑۱) |
در رابطه‌ی بالا ، و به ترتیب صادرات، واردات و تولید در بخش مربوطه می‌باشند. کمتر نشان می‌دهد که بخش مورد نظر با توجه به سطح تولید خود کمتر در تجارت شرکت می‌کند. این شاخص اگر چه مناسب است، اما شرط لازم جهانی‌شدن را نشان می‌دهد و شرط کافی برای اندازه‌گیری جهانی‌شدن اقتصاد نیست(کلباسی، جلائی ۱۳۸۱).
شاخص ادغام تجارت بین‌الملل[۵]
| (۲‑۲) |
شاخص نشان‌دهنده‌ی تجارت درون صنعت و تجارت درون بخشی است. مقدار این شاخص بین صفر و یک می‌باشد که صفر نشان‌دهنده‌ی عدم وجود تجارت درون بخشی و یک بیان‌گر تجارت کامل درون بخشی است(کلباسی، جلائی ۱۳۸۱).
جهت مشاهده‌ی وضعیت دو شاخص قبلی ذکرشده نمودار زیر را مشاهده کنید.
شکل ۲‑۱ تغییرات دو شاخص و را دوره‌ی زمانی ۱۳۸۱-۱۳۳۸
ماًخذ: صامتی، جلائی و صادقی( ۱۳۸۳)
دیگر شاخص‌ها
همچنین برای محاسبه‌ی نرخ یکپارچگی کشورها در اقتصاد جهانی از شاخص‌هایی چون نسبت صادرات به تولید ناخالص داخلی(GDP)، نسبت واردات به GDP ، نسبت تجارت به GDP و نسبت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به GDP و سهم مصنوعات از صادرات و شاخص دسترسی به بازارهای بین‌المللی سرمایه استفاده می‌شود. شاخص بازبودن تجاری[۶] (TOI) موسسه‌ی فریزر[۷] نیز هر چند سال منتشر می‌شوند.
از میان شاخص‌های باز بودن تجاری برخی تنها مختص مطالعات بین کشوری است و برخی تنها کاهش موانع بر روی صادرات را مورد توجه قرار می‌دهند که برای مطالعه‌ی کشورهای جهان سوم مناسب نیستند، زیرا در این کشورها مفهوم باز و بسته بودن تجاری در رابطه با رفع موانع بر سر راه واردات کالاها و خدمات است و نه صادرات و اقتصادهای بسته‌تر، با اتخاذ سیاست‌های حمایت، موانع بیشتری را بر سر راه واردات قرار می‌دهند. با توجه به موارد یاد شده و محدودیت‌های آماری از قبیل عدم دسترسی به آمار و اطلاعات به صورت سری زمانی، به نظر می‌رسد مناسب‌ترین شاخص برای کمی کردن شدت جهانی‌شدن اقتصاد در ایران نسبت تجارت به تولید(رابطه‌ی ۲-۳) باشد.
| (۲‑۳) |
